جهت مشاهده کلیپ اینجا کلیک کنید.
علفكش توفوردي (2,4-D)
مقدار بسيار كمي از توفوردي به عنوان يك هورمون روي بيشتر گياهان دولپه‌اي موجب ناهنجاري‌هاي فيزيولوژيكي ميشود كه پيامد آن طويل شدن سلول‌هاي گياهي است كه برگها، كاسبرگ‌ها و گلبرگ‌ها رشد طولي نموده و معمولاً باريك و كشيده مي‌شوند و در بخش‌هايي از ساقه و دمبرگ تورم‌هايي ايجاد ميشود. به همين دليل آن را علفكش هورموني مي‌نامند.
مكانيزم بيوشيميايي اين هورمون در گياه به اين ترتيب است كه توفوردي آنزيم ايندول استيك اكسيداز [Indol Acetic Oxidase (IAO)] را غيرفعال مي‌كند كه پيامد آن افزايش مقدار اوكسين (Indol Acetic Acid) در بافت‌هاي گياهي مي‌باشد.
فرمولاسيون استر اين علفكش فرار است، لذا پس از سمپاشي كشتزارهاي غلات، بخارات آن تا چند كيلومتر پراكنده شده و با تاثيرات هورموني روي گياهان حساس، مانند پنبه، آفتابگردان، درختان ميوه و غيره، زيان‌هايي وارد مي‌كند.
فرم اسيدي آن خيلي كم در آب حل شونده است. از اين رو، از واكنش فرم اسيدي اين علفكش با بازها، فرمهاي نمك آن كه فرار نبوده و ويژگي‌هاي بهتري نسبت به ساير فرمها دارد توليد گرديد. از ميان آنها فرم نمك امين به دليل عدم فراريت ، حل شوندگي آسان با آب و عدم رسوب در سمپاش‌ها، مناسب‌تر تشخيص داده شد و اكنون اين فرم بيش از ساير فرمها در غلات كاربرد دارد.
كاربرد توفوردي با مقادير بيشتر (مثلا 5/0 كيلوگرم ماده مؤثردر هكتاريا بيشتر) خاصيت علفكشي خواهد داشت كه نقطه اثر آن افزايش رشد و تكثير سلول‌هاي كامبيومي و پارانشيمي است كه باعث بسته شدن آوندهاي آبكشي و شكسته شدن آوندهاي چوبي و نهايتاً مرگ گياه خواهد شد. چون گراس‌ها (مانند گندم و جو) فاقد سلول‌هاي كامبيومي هستند، به همين دليل از گزند اين علفكش در امان مي‌مانند. افزون بر اين مكانيزم، توفوردي روي بسياري از آنزيم‌هاي گياهي كه در سيكل تنفسي و فتوسنتز دخالت دارند اثر گذاشته و موجب غيرفعال شدن آنها ميشود.
اگرچه توفوردي يك علفكش سيستميك است ولي كاربرد آن با دوز بالا باعث تخريب و بسته شدن سريع آوند آبكشي ميشود كه اين پديده از جابجايي علفكش بصورت سيستميك جلوگيري مي‌كند. بنابراين براي كنترل علف‌هاي هرز، بويژه علف‌هاي هرز پايا كه داراي ريزوم و يا ريشه عميق هستند، نبايد ميزان مصرف را از حد تعيين شده افزايش داد. در غير اين صورت، علفكش اگرچه اندام هوايي گياه را به سرعت از بين ميبرد ولي به اندام زير زميني آن نرسيده و علف‌هرز اگر چند ساله باشد دوباره سبز خواهد شد.
در غلات (گندم و جو) ميزان كاربرد توفوردي 72% ، 5/1-1 ليتر در هكتار، بسته به گونه و مرحله رويشي علف‌هرز، توصيه شده است. ميزان محلول براي كاربرد اين علفكش، در كارآيي آن تاثيري ندارد ولي معمولا در سمپاشي هوايي از 50 تا 75 ليتر در هكتار و در سمپاشي زميني 100 تا 300 ليتر در هكتار بكار برده ميشود.
مطابق بررسي‌هاي انجام شده (25)، مناسب‌ترين زمان كاربرد آن از مرحله 4 برگي (شروع پنجه‌زني) تا پيش از تشكيل سومين گره در ساقه گندم مي‌باشد.
بر پايه اين بررسي‌ها، كاربرد اين علفكش در گندم پيش از چهاربرگي شدن محصول موجب پيچيدگي برگها در امتداد رگبرگها خواهد شد، بطوريكه برگها حالت برگ پياز را پيدا مي‌كنند و ارتفاع بوته‌ها كوتاه‌تر خواهند ماند.
كاربرد آن از مرحله تشكيل گره سوم در ساقه تا خميري شدن دانه گندم، موجب كاهش بازدهي محصول ميشود و در بيشتر واريته‌هاي گندم كاربرد آن در مرحله گلدهي محصول باعث تغييرات غيرطبيعي در سنبله گندم و پوك ماندن دانه‌ها ميشود. كاربرد اين علفكش پس از حالت خميري تا رسيدن دانه تأثيري در كاهش بازدهي محصول نخواهد داشت.
اگرچه از مرحله خميري شدن دانه، توفوردي تاثيري روي محصول ندارد، ولي با اين حال كاربرد آن در اين مرحله توصيه نمي‌شود. زيرا، تا اين مرحله، علف‌هاي‌هرز از راه رقابت با گياه زيان خود را وارد نموده‌اند و كنترل آنها تاثيري در افزايش بازدهي محصول ندارد. علاوه بر آن، در اين مرحله وارد مزرعه شدن براي گندم زيانبار خواهد بود. ولي با اين حال، در موارد استثنايي مثلاً هنگامي كه در مزرعه علف‌هرز مهمي مانند پيچك صحرايي (Convolvulus arvensis) يا خارشتر (Alhagi persarum) در بهار شروع به سبز شدن نمايند كه دوره رويشي حساس آنها به علفكش با مرحله خميري شدن دانه‌ها همزمان شود، به دليل اهميت موضوع، ممكن است علفكش مصرف شود. در اين صورت بايد فاصله زماني كاربرد علفكش تا برداشت محصول به اندازه اي باشد كه علفكش در آن تجزيه شود.
ساير ويژگي‌هاي توفوردي
1- توفوردي در اثر سرما كريستاله ميشود ولي اين موجب شكسته شدن فرمولاسيون و كاهش كارآيي آن نمي‌شود. از اين رو، اگر آن را در دماي اتاق (25-20 درجه سانتي‌گراد) قرار دهند، تدريجاً ذوب شده و قابل استفاده خواهد بود.
2- در شرايط يخبندان مستمر در شبانه‌روز، مي‌بايستي از كاربرد توفوردي خوداري نمود. زيرا، در چنين شرايطي، توفوردي كارآيي لازم را در كنترل علف‌هاي‌هرز نخواهد داشت. ولي چنانچه، براي چند ساعت پس از سمپاشي دماي محيط مناسب باشد (مثلا تنها در شب يخبندان داشته باشيم)، مي‌توان توفوردي را بكار برد.
3- چون اين علفكش در ظرف چند ساعت جذب گياه ميشود، از اين رو بارندگي شش ساعت پس از سمپاشي، كارآيي آن را كاهش نخواهد داد.
4- مانده توفوردي در خاك، اگر 5/1-1 ليتر در هكتار بكاربرده شده باشد، معمولاً در ظرف كمتر از يكماه تجزيه خواهد شد كه در اين صورت تاثيري روي كشت‌هاي تناوبي نخواهد داشت.
5- چون اين علفكش هورموني است، بادبردگي آن مي‌تواند به محصولات حساس آسيب زيادي برساند، از اين رو مي‌بايستي بسيار مراقب بود كه اگر در همسايگي كشتزارگندم گياهان زراعي دو لپه‌اي مخصوصا پنبه، آفتابگردان، سويا، چغندر‌قند، گوجه‌فرنگي، سيب‌زميني و يا باغات ميوه وجود دارند، در هنگام وزش باد به سوي آنها، از كاربرد آن، بويژه در سمپاشي هوايي، خودداري نمود.
6- چنانچه از سمپاش و ساير وسايلي كه براي علفكش هورموني توفوردي استفاده شده ، متعاقبا و حتي پس از چندين ماه، براي كاربرد سموم حشره‌كش، قارچكش و كودهاي مايع در زراعت‌هاي حساس استفاده شود، به اين نوع محصولات زيان‌هاي زيادي وارد ميشود كه در خيلي از موارد محصول به ثمر نمي‌رسد. از اين رو لازم است پيش از وارد شدن خسارت از آن پيشگيري شود. براي اين منظور قويا توصيه ميشود كه سمپاش و وسايل مورد استفاده براي توفوردي به ترتيب زير شستشو شوند.
نوشته شده در جمعه چهارم بهمن ۱۳۸۷ ساعت 15:35 توسط علی همت زاده
