نوآوری های در کانون توجه: نقش نانوفناوری در مهار بیماریهای ناشی از ویروس‌های گیاهی
در حوزه‌ی پویای حفاظت از گیاهان، نانوفناوری به عنوان ابزاری نوین و تحول‌آفرین در مقابله با ویروس‌های گیاهی شناخته می‌شود. پژوهشگران با بهره‌گیری از نانومواد، ابزارهایی توسعه داده‌اند که امکان شناسایی زودهنگام آلودگی‌های ویروسی را پیش از ظهور علائم ظاهری فراهم می‌سازد. به عنوان مثال، از نانوذرات طلا (AuNPs) در کیت‌های تشخیص سریع ویروس پیچیدگی برگ‌زرد گوجه‌فرنگی (TYLCV) استفاده می‌شود که دقت بالایی در شناسایی این ویروس در مراحل اولیه دارد. این نانوحسگرها ابزاری ارزشمند برای کشاورزان محسوب می‌شوند تا از گسترش و اپیدمی ویروسیها جلوگیری کنند.
افزون بر تشخیص، نانوذرات نقش چشم‌گیری در تحویل هدفمند ترکیبات ضدویروس ایفا می‌کنند. به عنوان مثال، نانوذرات نقره (AgNPs) با مختل کردن چرخه‌ی تکثیر ویروس، اثربخشی قابل توجهی در مهار ویروس موزاییک توتون (TMV) از خود نشان داده است. همچنین نانوذرات کیتوسان برای انتقال RNA دو رشته‌ای (dsRNA) طراحی شده‌اند که ژن‌های ویروس PVY (ویروس Y سیب‌زمینی) را خاموش می‌کنند. این فناوری، افزون بر کارایی بالا، وابستگی به سموم شیمیایی را کاهش میدهد.
آنچه این نوآوری را چشمگیرتر می‌کند، قابلیت توسعه و سازگاری بالای آن با محیط زیست است. پژوهشگران در حال طراحی فرمولاسیون‌های هوشمندی هستند که تنها در حضور ویروس، ترکیبات فعال خود را آزاد می‌کنند؛ مانند یک حمله‌ی هدفمند، به جای محلول پاشی مواد شیمیایی در سطح ویسع! با انجام آزمایش‌های میدانی در کشورهایی همچون هند، اسپانیا و برزیل، نانوفناوری به سرعت در حال تبدیل شدن به رکن اصلی کشاورزی پایدار و مقاوم در برابر ویروس‌ها است.
منابع:
Dutta, P., Kumari, A., Mahanta, M., Biswas, K. K., Dudkiewicz, A., Thakuria, D., ... & Mazumdar, N. (2022). Advances in nanotechnology as a potential alternative for plant viral disease management. Frontiers in Microbiology, 13, 935193.
Mishra, P., Kumari, S., Saini, P., & Meena, R. K. (2022). Role of nanotechnology in management of plant viral diseases. Materials Today: Proceedings, 69, 1-10.
Mishra, P., Pandey, R., Chauhan, R., Vishwakarama, A., Mishra, M., Shukla, A. K., ... & Saurabh, S. (2025). Plant Virus Management: Account of Conventional and Next-Generation Approaches. In Detection and Management of New and Emerging Mystery Plant Virus Sources (pp. 153-189). Apple Academic Press.
