پاخوره

Gaeumannomyces graminis var. tritici

یک بیماری مهم خاکی در غلات است. اگر محصولات غلات متوالی کشت شوند، به طور کلی در طول سال های دوم یا سوم پاخوره افزایش می یابد. و به مرور در طی سالهای متوالی، عملکرد کاهش می‌یابد. بازدهی غلات در درازمدت، که در آن پاخوره مشاهده شده، هرگز به اندازه برداشت گندم اول نیست. این بیماری در گندم زمستانه شدیدتر می شود.

کاهش موثر پاخوره، پس از یک سال استراحت یا آیش به طور کامل از بین نمی رود. وقفه‌های طولانی‌تر یا مکرر منجر به از بین رفتن کامل پاخوره می‌شود.

شکل بالا نشان می دهد که چگونه پاخوره در محصولات متوالی گندم توسعه می یابد و فازهای اولیه و ثانویه بیماری و همچنین بازده نسبی را نشان می دهد. بقایای محصول، که آلوده به پاخوره است، بلافاصله پس از برداشت شروع به پوسیدگی می کند. میزان پوسیدگی یک عامل مهم تعیین کننده میزان بیماری در محصولات دوم و بعدی است.

  • گندم سال اول

حضور بیماری در خاک، منجر به چند آلودگی اولیه برای گسترش آلودگی ثانویه می شود. بنابراین، احتمال کمی بیماری در هنگام پر شدن دانه وجود دارد. با این حال، میزان زیادی از پاخوره ممکن است در خاک باقی بماند.

  • گندم سال دوم

وجود بیماری از باقیمانده کشت قبل، منجر به آلودگی اولیه بیشتر و نسبت به گندم اول و شدت بیماری شدیدتر است.

  • گندم سال سوم

پس از دو محصول حساس گندم، مقدار بیماری بیشتر از گندم دوم، است.

  • گندم سال چهارم

شدت این بیماری کمتر می شود، زیرا اول جمعیت میکروارگانیسم ها نیز در خاک افزایش یافته و دوم میزان بیمارگر ثابت شده است.

استراتژی هایی برای کنترل ضروری هستند.

پاخوره بیشترین آسیب را در خاک های نیمه سبک (شن، لوم های شنی و لومی) و کشت های دیم ایجاد می کند، جایی که قارچ راحت تر پخش می شود و از بین رفتن ریشه های فعال تأثیر زیادی بر جذب آب و مواد مغذی دارد.

این بیماری در خاک‌های گچی که بیشتر مستعد خشکسالی هستند بدتر می‌شود. در حالی که خاک های با ساختار مناسب و نگهدارنده آب، مانند رسی، آسیب کمتری را به همراه دارند. با این حال، حتی در این خاک‌های رسی، تلفات 10 تا 20 درصد در محصولات دوم و سوم گندم رایج است. در خاک هایی با موادغذایی کمتر، تلفات محصول می تواند بسیار بیشتر باشد. حتی ممکن است کشت گندم دوم یا بعدی غیراقتصادی باشد.

زهکشی ضعیف و وضعیت مواد مغذی نیز بیماری را بیشتر می کند. تأثیر pH خاک بر روی پاخوره پیچیده است، اما آلودگی در خاک های قلیایی و سبک، بیشترین آسیب را دارد. آب و هوا نیز تأثیر زیادی بر پاخوره دارد. شرایط خشک در هنگام پر شدن دانه، اثرات مخرب بیماری بر عملکرد ریشه را تشدید می کند.

چرخه زندگی و علائم بیماری در غلات

علائم 

پاخوره به ریشه گیاهان حمله می کند. با این حال، می تواند گیاهان را در سطح پایین بدون ایجاد علائم واضح آلوده کند. عفونت های متوسط یا شدید باعث سیاه شدن ریشه ها، پوسیدگی می شوند. در طغیان های شدید، پایه گیاهان نیز ممکن است سیاه شود. کاهش فعالیت ریشه، جذب آب و مواد مغذی را محدود می کند. این امر رشد تاج پوشش را کند می کند و در موارد شدید باعث زردی و کوتاهی رشد می شود. در سطح زمین لکه‌هایی از گیاهان کوتاه‌قد رنگ پریده بوجود می آید، که معمولاً برای اولین بار در هنگام پر کردن دانه مشاهده می‌شوند. به طور کلی، خوه های سرسفید حاوی دانه‌های کوچک و چروکیده هستند یا در برخی مواقع اصلاً دانه‌ای ندارند.

چرخه زندگی پاتوژن پاخوره

عوامل بیماری زا  Gaeumannomyces tritici به گندم، جو، چاودار حمله می کند. جو دو سر مصون است.
این قارچ از طریق خاک منتقل می شود و آلودگی اولیه در پاییز از خاک و از میسلیوم روی ریشه های آلوده و بقایای غلات رخ می دهد. آلودگی ثانویه، جایی که بیماری مستقیماً از ریشه به ریشه گسترش می یابد، معمولاً در بهار و تابستان رخ می دهد. بیماری از قسمت آلوده به کل ریشه و سپس ناحیه ساقه گسترش می‌یابد. با پیشرفت بیماری ریشه به مرور از بین می رود و توانایی گیاه در جذب آب و مواد غذایی از خاک کاهش می یابد. وقتی پوسیدگی ریشه شدید باشد، گیاهان قادر به جذب آب و مواد مغذی نیستند. در نتیجه خوشه های سر سفید شده و پر شدن ضعیف دانه‌ها رخ میدهد.
این بیماری در زمستان عمدتاً به صورت میسلیوم روی ریشه‌های آلوده یا بقایای کاه وکلش زنده می‌ماند و سپس می‌تواند به غلات کاشته شده در اوایل پاییز و برخی علف‌های هرز گسترش یابد. عفونت ثانویه بیشتر زمانی رخ می دهد که خاک گرم و مرطوب باشد. توسعه پاخوره در یک زمستان گرم و به دنبال آن یک بهار مرطوب / اوایل تابستان بیشتر می شود. پاتوژن زمانی در خاک فعال است که درجه حرارت بالای 10 تا 12 درجه سانتیگراد باشد. خاک هایی با pH خنثی تا قلیایی، حاصلخیزی ضعیف (به ویژه نیتروژن و فسفر کم) و زهکشی ضعیف نیز باعث پیشرفت بیماری می شوند.

مدیریت بیماری

 گونه های مقاوم در دسترس نیستند. تیمار بذر و قارچ کش شیمیایی بی تاثیر هستند. بنابراین، کنترل با استفاده از چندین شیوه مدیریتی به دست می آید.

  • تناوب زراعی

 پاخوره در جایی که کشت گندم بطور متوالی است شدیدتر می شود. تناوب زراعی 2 تا 4 ساله با ذرت یا سویا برای مزارع دچار پاخوره توصیه می شود. با این حال، همانطور که قبلاً اشاره شد، حتی یک سال عدم کشت گندم یا جو می تواند به طور قابل توجهی پتانسیل آسیب رساندن به محصولات بعدی گندم را کاهش دهد. یادآوری این نکته مهم است که تناوب زراعی بروز و شدت بیماری را کاهش می دهد، اما قارچ عامل را از مزرعه از بین نمی برد.

  • تاریخ کاشت

 کاشت زودهنگام پاییزه معمولاً منجر به مشکلات شدیدتری می شود. خاک های گرمتر در طول رشد ظاهراً بروز آلودگی زودرس را افزایش می دهند. حد امکان در پاییز و نه عمیق تر از حد لازم، بذر را بکارید.

  • ترکیبات بیولوژیک

عوامل کنترل زیستی و بیولوژیک می توانند تا حدی جایگزین عوامل شیمیایی در کنترل بیماری شوند. میکروارگانیسم‌های بیوکنترل رایج در حال حاضر شامل باکتری Pseudomonas spp و قارچ Trichoderma، Simplicillium و Nigrospora هستند. تعداد زیادی از مطالعات در سال های اخیر در مورد استفاده از عوامل کنترل بیولوژیکی برای مدیریت پاتوژن های گیاهی انجام شده است که نشان داده شده است که تریکودرما هارزیانوم و تریکودرما کونینگی در برابر بیماری پاخوره موثر هستند. جدایه های مختلف Trichoderma harzianum توانایی های متفاوتی برای سرکوب کردن پاخوره دارند. بدین صورت که سویه‌های ریزوسفری گونه‌های تریکودرما کاملاً سطح ریشه‌ها را برای چند هفته یا چند ماه کلونی می‌کنند و از آن در برابر قارچ‌های بیماری‌زا محافظت می‌کنند.

منابع : 

https://ahdb.org.uk/knowledge-library/take-all-decline-and-cereal-disease-management

https://ahdb.org.uk/knowledge-library/take-all-life-cycle-and-disease-symptoms-in-cereals

https://www.cell.com/cms/10.1016/j.tplants.2021.02.009/asset/bf1cf3fd-6e1d-4d55-a8b7-eb07a9386f37/main.assets/gr3_lrg.jpg