مواد هیومیکی، نشان دهنده مواد آلی است که عمدتاً در طبیعت وجود دارد. استفاده از کودهای هیومیک اسید در کشاورزی، باعث بهبود ساختار و حاصلخیزی خاک می شود، بنابراین آب، مواد مغذی و ریشه میتوانند راحت تر به خاک نفوذ کنند و با تأثیرگذاری بر جذب عناصر غذایی و ساختار ریشه، اثرات مثبتی بر فیزیولوژی گیاه بگذارند. هیومیک اسید رشد ریشه، برگ و اندام هوایی را افزایش و بطور کلی باعث تحریک رشد گیاه می شود. از طرفی در بهبود و بهینه سازی جذب مواد مغذی و تبدیل عناصر غذایی (نیتروژن، فسفر، آهن، روی، پتاسیم و سایر عناصر کمیاب) را به اشکال در دسترس برای گیاهان تبدیل می کند.
هیومیک اسید چیست؟
اسیدهای هیومیک مولکولهای پیچیده ای هستند که به طور طبیعی در خاک، ذغال سنگ نارس، اقیانوسها و آبهای شیرین وجود دارند. یکی از منابع اسیدهای هیومیک لایه های رسوبی هستند که به آنها لئوناردیت گفته می شود. لئوناردیت ماده آلی است که به حالت زغال سنگ نرسیده است و با درجه اکسیداسیون بالای آن با زغال سنگ قهوهای نرم تفاوت دارد، که در نتیجه فرآیند تشکیل زغال سنگ است و ارزش سوخت ندارد. تجزیه اسیدهای آلی غلیظ، فرآیندی طولانی است که میلیونها سال در محیط طبیعی طول می کشد.
هیومیک اسید در کشاورزی چه کاربردهایی دارد؟
اسیدهای هیومیک یک راه طبیعی و ارگانیک عالی برای تامین گیاهان و خاک هستند. در مقایسه با سایر محصولات ارگانیک، اسیدهای هیومیک رشد گیاه (تولید زیست توده) و حاصلخیزی خاک را افزایش می دهد. مزیت دیگر این ترکیبات اثربخشی طولانی مدت آن است، زیرا به سرعت کود حیوانی، کمپوست یا ذغال سنگ نارس مصرف نمی شود.
شکل 1. رشد توسط کمیاب ترین منبع کنترل می شود.
مزایای اقتصادی اسیدهای هیومیک چیست؟
اسیدهای هیومیک ترکیباتی مانند آهن را در خاک کلات می کنند و به شکلی مناسب برای استفاده گیاهی در می آید. بنابراین، تامین مواد مغذی گیاهان بهینه می شود. افزایش تا 70 درصد عملکرد، همراه با کاهش تا 30 درصد در مصرف کودها و سموم دفع آفات، و همچنین رشد بهتر و سالم تر چمن سبز، گیاهان زینتی، محصولات کشاورزی و چوب را می توان انتظار داشت. اسیدهای هیومیک با کیفیت علاوه بر این، ظرفیت نگهداری آب در خاک ها به میزان قابل توجهی افزایش یافته است، به این معنی که می توان مصرف آب را به میزان قابل توجهی کاهش داد. بهترین نتایج اقتصادی را می توان در خاکهای سبک و شنی فقیر از هوموس مشاهده کرد. این موضوع تقریباً برای تمام خاک های مناطق خشک و گرم صدق میکند. در نتیجه میزان بالای کانی سازی مواد آلی، تامین اسید هیومیک پایدار در این خاک ها برای حفظ و بهبود حاصلخیزی خاک ضروری است.
نقش اسیدهای هیومیک در خاک چیست؟
ظرفیت تبادل کاتیونی بالای آنها (CEC)، محتوای اکسیژن و همچنین بالا بودن میانگین ظرفیت نگهداری آب دلیل ارزش بالای استفاده از اسیدهای هیومیک برای بهبود حاصلخیزی خاک و رشد گیاه است. مهمترین ویژگی اسیدهای هیومیک در توانایی آنها در اتصال یون های فلزی، اکسیدها و هیدروکسیدهای نامحلول و آزاد کردن آنها به آرامی و در صورت نیاز به گیاهان است. با توجه به این خواص، اسیدهای هیومیک سه نوع اثر فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی ایجاد می کنند.
اسیدهای هیومیک به طور فیزیکی ساختار خاک را اصلاح می کنند و دارای مزایایی مانند:
• از تلفات زیاد آب و مواد مغذی در خاک های سبک و شنی جلوگیری می کند. در خاک های شنی که از نظر هوموس فقیر هستند، ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) را بهبود می بخشد و توانایی خاک برای حفظ مواد مغذی و آب را افزایش می دهد. بنابراین، مواد مغذی (به ویژه نیترات) برای گیاهان در دسترس باقی می مانند.
• با افزایش توانایی ترکیب کلوئیدها از ترک خوردگی خاک، روان آب های سطحی و فرسایش خاک جلوگیری می کند.
• به سست شدن و خرد شدن خاک کمک می کند و در نتیجه تهویه خاک و همچنین کارایی خاک را افزایش می دهد.
• ظرفیت نگهداری آب در خاک را افزایش می دهد و در نتیجه به مقاومت در برابر خشکسالی کمک می کند.
• رنگ خاک را تیره می کند و در نتیجه به جذب انرژی خورشید کمک می کند.
اسیدهای هیومیک از نظر شیمیایی خواص تثبیت خاک را تغییر می دهند و مزایایی مانند:
• خاک های اسیدی و قلیایی را خنثی و مقدار pH خاک را تنظیم می کند.
• بهبود و بهینه سازی جذب مواد مغذی و آب توسط گیاهان.
• خواص بافری خاک را افزایش می دهد.
• غنی از مواد آلی و معدنی ضروری برای رشد گیاه می شود.
• کودهای معدنی محلول در آب را در نواحی ریشه حفظ می کند و آب شویی را کاهش می دهد.
• دارای ظرفیت تبادل کاتیونی بسیار بالایی است.
• جذب نیتروژن توسط گیاهان را افزایش می دهد.
• به رفع کلروز ناشی از کمبود آهن در گیاهان کمک می کند.
شکل 2. ساختار خاک فشرده و به سختی قابل نفوذ است.
شکل 3. اسیدهای هیومیک خاک های فشرده را هوادهی می کنند.
نقش اسیدهای هیومیک در بیولوژیک گیاه:
• آنزیم های گیاهی را تحریک کرده و تولید آنها را افزایش می دهد.
• مقاومت طبیعی گیاه را در برابر بیماری ها و آفات افزایش می دهد.
• رشد ریشه را به خصوص به صورت عمودی تحریک می کند و باعث جذب بهتر مواد مغذی می شود.
• تنفس ریشه و تشکیل ریشه را افزایش می دهد.
• توسعه کلروفیل، قندها و اسیدهای آمینه را در گیاهان ترویج می دهد و به فتوسنتز کمک می کند.
• محتوای ویتامین و مواد معدنی گیاهان را افزایش می دهد.
• دیواره های سلولی میوه ها را ضخیم می کند و زمان نگهداری را طولانی می کند.
• جوانه زنی و زنده ماندن بذرها را افزایش می دهد.
• با تسریع تقسیم سلولی، افزایش سرعت توسعه در سیستم های ریشه و افزایش عملکرد ماده خشک، رشد گیاه را تحریک می کند (تولید زیست توده بیشتر).
• کیفیت محصول را افزایش می دهد. ظاهر فیزیکی و ارزش غذایی آنها را بهبود می بخشد.
مزایای زیست محیطی اسید هیومیک چیست ؟
اول از همه، خاک هایی با محتوای اسید هیومیک بالا تضمینی برای شستشوی کم نیترات و بهره وری بهینه مواد مغذی هستند. سیستم ریشه به خوبی توسعه یافته، که با محتوای بالای اسیدهای هیومیک به دست می آید.
دوم، اسیدهای هیومیک مشکل شوری بیش از حد را در کاربرد کودهای معدنی محلول در آب کاهش می دهند. اسیدهای هیومیک قادر به کاهش محتوای نمک بالا در خاک و در نتیجه سمیت ناشی از آن هستند.
سوم، اسیدهای هیومیک ابزار مؤثری برای مبارزه با فرسایش خاک هستند. این امر هم با افزایش توانایی ترکیب کلوئیدهای خاک و هم با تقویت سیستم ریشه و رشد گیاه حاصل می شود.
سوالات متداول
بهترین زمان سال برای استفاده از اسیدهای هیومیک چه زمانی است؟
هیومیک اسید را می توانید در تمام طول سال استفاده کنید.
با افزودن چه مقدار اسید هیومیک چه مقدار pH خاک را می توان کاهش داد؟
اسید هیومیک در درجه اول برای تقویت ساختار خاک، در دسترس بودن مواد مغذی و فعالیت میکروبی استفاده می شود. تأثیر آن بر pH بر اساس عواملی مانند نوع اسید هیومیک، خواص خاک و سطوح pH اولیه میتواند متفاوت باشد. اگر قصد دارید pH خاک را کاهش دهید، مواد دیگری مانند گوگرد یا کودهای اسیدی معمولاً توصیه می شوند. مقدار اسید هیومیک مورد نیاز برای ایجاد یک تغییر pH خاص به متغیرهای متعددی بستگی دارد و یک فرآیند ساده نیست.
PH ترکیبات مختلف هیومیکی چقدر است؟
بطور معمول PH اسید هیومیک 6 است. pH اسید فولویک بین 6 تا 7 متغیر است و pH هیومین به طور کلی 13 است.
میزان مصرف اسید هیومیک پودری چقدر است؟
بستگی به گیاه و نوع خاک دارد. معمولا بین 5 تا 20 کیلوگرم در هکتار متغییر است.
هیومیک اسید مایع یا پودری؟
هیومیک اسید پودری درصد بالاتری از هیومیک اسید را نسبتا به مایع دارد. اما از طرفی هیومیک اسید مایع محصول اولیه از ترکیب هیومیکی است.
منابع
https://www.humintech.com
Frontiers | Understanding the Role of Humic Acids on Crop Performance and Soil Health
https://soilbiotics.com
Humic Acid - an overview | ScienceDirect Topics
https://nahadehgostar.com/humic-acid
